Lífsleikni - Iðnskólinn í Reykjavík

Hjúskapur

Jónsbók 1281

Landsleigubálkr.

Forvitnileg grein eftir Má Jónsson

Fjárreiður hjóna á 17. og 18. öld

Upphaf greinarinnar fer hér á eftir:

“Í kaupmála hjónaefnanna Ketils Vermundssonar og Salvarar Jónsdóttur,

sem gerður var í Efranesi í Borgarfirði árið 1655, birtist þaulhugsað kerfi

sem byggði á ákvæðum Jónsbókar frá 1281 um fjárhagslegar forsendur

hjónabanda: Var auglýstur slíkur hjónabands undirbúningur sem hér er teiknaður,

af því að sá góði dándisveinn Ketill Vermundsson vildi fá til hjónabands þá

frómu stúlku Sölvöru Jónsdóttur. Því taldi hans kæri faðir Vermundur

þessum sínum syni Katli 16 hundruð til kaups og konumundar, og lofar

Ketill að gefa þessari stúlku Sölvöru 4 hundruð þar af í tilgjöf ef Guð

gefur þeim að komast saman til ektaskapar... Hér í mót taldi sá frómi

mann Jón Jónsson sinni kæru dóttur Sölvöru átta hundruð í lausafé, svo

hennar máli verði 12 hundruð að svo komnu með tilgjöfinni tillagðri.

Að fengnu samþykki allra sem málið varðaði var gengið til samninga

sem miðuðust við efnahag beggja fjölskyldna – brúðarinnar og

brúðgumans. Faðir brúðgumans verðandi lagði honum til upphæð í kaup,

það er til að festa sér konuna. Þessi fjárhæð kallaðist konumundur og hluti

hans var ætlaður hinni verðandi brúði í tilgjöf. Faðir hennar lagði fram

heimanfylgju sem hennar framlag til nýs heimilis. Í Jónsbók eru ekki

tilgreindar upphæðir eða hlutföll þessara þriggja hugtaka – konumundar,

heimanfylgju og tilgjafar. Árið 1294 ákvað konungur, hugsanlega að tillögu

íslenskra ráðamanna, að hámark tilgjafar væri 60 hundruð, sama hversu

Guðs dýrð og sálnanna velferð. Prestastefnudómar Brynjólfs biskups Sveinssonar árin 1639-

1674. Útgefandi Már Jónsson. Reykjavík 2005, bls. 213-214.

ríkur brúðguminn væri, og mætti aldrei nema meiru en fjórðungi úr fé

hans…”

Skoðið einnig eftirfarandi erindi sem flutt var í guðfræðideild HÍ

Hjónavígsluskilyrði á 17. öld ;http://gudfraedi.is/?q=node/54

Sat, 02/18/2006 - 00:00 — Már Jónsson